Pozytywne zmiany w przeciwdziałaniu przemocy domowej
W związku z trwającymi pracami legislacyjnymi nad projektem nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej powoływany jako RPO) zgłosił do Ministerstwa Sprawiedliwości uwagi do w/w projektu. Zakłada on wprowadzenie środków o charakterze cywilnoprawnym (Kpc) orzekanych na wniosek złożony na podstawie art. 11a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, karnoprawnym (Kodeks wykroczeń) jak również administracyjnoprawnym.
Postulaty RPO przyniosły realny wpływ na kształt projektowanych zmian. Skróceniu ulegną terminy rozpoznania wniosku o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc do opuszczenia mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Projekt zakłada, że sąd ma o orzekać we wskazanym zakresie w ciągu miesiąca od wpływu wniosku. Z kolei wykonanie decyzji ma nastąpić w ciągu 24 godzin.
Policjant docelowo ma być uprawniony do nakazania osobie stosującej przemoc opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia oraz zakazu zbliżania się niego. Wskazana decyzja ma być skuteczna natychmiastowo.
Z kolei osoba, wobec której policjant wyda taki nakaz lub zakaz, będzie mogła złożyć zażalenie do sądu – w terminie trzech dni od dnia doręczenia jej takiego nakazu lub zakazu. Natomiast sąd ma je rozpoznać w terminie trzech dni od daty jego wpływu. W przypadku nie zastosowania się sprawcy przemocy do nałożonego nakazu lub zakazu będzie stanowić wykroczenie, które będzie zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Nakazowi opuszczenia mieszkania będzie podlegała osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego czyli małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu, jak również inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca. Przedmiotowa definicja nie uwzględnia osób stosujących przemoc w sposób okresowy tudzież nieregularny przebywający w mieszkaniu z osobą pokrzywdzoną, np. konkubentów czy konkubin mających własne mieszkania.
W ocenie Rzecznika zasadnym jest ujęcie definicji „członka rodziny”, aby osoby pokrzywdzone również w takich sytuacjach były objęte ochroną prawną.